Maar niet de goddeloze: al wordt hij gespaard,
gerechtigheid zal hij nooit leren.
In het land van het recht doet hij slechts onrecht;
de macht van de Heer merkt hij niet op.
De schrijver of schrijvers van het bijbelboek Jesaja worden gezien als profeten. We weten niet of het er één of drie waren, de meeste wetenschappers gaan uit van het laatste: een schrijver uit de periode voor de ballingschap, tijdens de ballingschap en na de ballingschap. De eerste zou dan omstreeks 700 v.C. hebben geleefd en gesproken; een periode van grote onrust, dreiging van buurlanden en veel strijd wat betekent angst voor de mensen en onzekerheid. Dat zijn tijden die de geschiedenis door steeds opnieuw plaatsvinden, zo ook in onze dagen. Met aanslagen in Barcelona en omgeving herinneren we ons de andere: Nice, Berlijn en Londen bijvoorbeeld. Gekken rijden als een razende onschuldige mensen omver met een auto om zo veel mogelijk slachtoffers te maken. En iedere keer ben ik onder de indruk van verantwoordelijken die dan oproepen om vooral niet vanuit de angst te gaan leven, want daar zijn ze op uit; en zo is het. Het is wel moeilijk volhouden. Je weet niet wanneer en waar het gebeurt, maar de kans dat je het mee maakt wordt wel steeds groter: waar kun je wel en waar kun je niet zijn?
Jesaja benoemt dergelijke dingen in wat hij opgeschreven heeft: dat er veel kapot gemaakt wordt, dat mensen elkaar naar het leven staan, dat onrecht welig tiert en het laatste woord lijkt te hebben. Ik denk dat profeten geen voorspellers zijn, maar zieners. Ze zien om zich heen en ze zien ontwikkelingen: dat het nog wel eens nog erger zou kunnen worden; dat we zelf dingen anders moeten doen; dat wij moeten zoeken naar recht en gerechtigheid. Wanneer ik bovenstaande tekst lees dan vertaal ik dat als volgt: zorg er voor dat je niet goddeloos wordt; zoek de gerechtigheid en neem die ter harte; weet ook dat er altijd mensen zullen zijn die deze gerechtigheid nooit zullen leren, maar dat betekent niet dat jij hetzelfde moet doen. Geen kwaad met kwaad vergelden, zo zijn dan mijn woorden; niet terugslaan met geweld; niet ook onrustig worden en onvoorspelbaar. Zoek het vertrouwen dat het anders kan, houdt elkaar vast om de verhalen van het goede dat komen kan hoog te houden. Dat is waartoe profeten oproepen en dat is ook waarvoor zij mogelijkheden zien.
Inderdaad, het zijn de profeten, het is het evangelie dat ons oproept vol te houden dat angst leidt tot verdeeldheid; en dat verdeeldheid onverstandig is en niet levensvatbaar. Het is in de werkelijkheid van alledag moeilijk om dat vol te houden, om te blijven geloven in de liefde die alles overwint wanneer zo veel kwaad slachtoffers maakt. Dat is wat mij betreft de boodschap van Jesaja: dat God ons niet aan ons lot overlaat. Ook al zie ik het Journaal, lees ik de krant en voel ik mijn maag omdraaien bij de beelden van Barcelona en de anderen, we moeten elkaar vasthouden om niet de angst te laten regeren; dat heet ‘samenleven’. En dat kan, dat geloof ik ten stelligste. Alleen op die manier kunnen we ruimte houden voor wat komen kan: vrede, liefde, hoop, geloof, menselijkheid, een menswaardig bestaan voor ieder mens. En ik geloof dat profeten ons die weg willen wijzen.
ds. Jan Hommes